Tymczasowe aresztowanie w sprawach gospodarczych

Tymczasowe aresztowanie w sprawach gospodarczych jest bardzo często nadużywane. Ponadto w sprawach o wieloosobowej konfiguracji do nierzadkich sytuacji należy stosowanie tzw. aresztu wydobywczego. Areszt wydobywczy to potoczna nazwa określająca stosowanie aresztu wobec podejrzanych i oskarżonych oraz wielokrotne przedłużanie stosowania aresztu w celu uzyskania przyznania się do winy. Uzależnienie stosowania tymczasowego aresztowania od złożenia wyjaśnień, które będą korzystne z punktu widzenia aparatu ścigania, jest zabronione. Sam zaś fakt nieprzyznawania się do popełnienia zarzucanych przestępstw oraz odmowa złożenia wyjaśnień nie powinny stanowić podstawy do stosowania aresztu, gdyż okoliczności te (nieprzyznanie się do winy, nieskładanie wyjaśnień) to prawa podejrzanego i oskarżonego, a skorzystanie z tego prawa nie powinno pociągać za sobą żadnych negatywnych konsekwencji.

Jakie są przesłanki stosowania tymczasowego aresztowania w sprawach gospodarczych?

Podstawy do stosowanie aresztu tymczasowego w sprawach o przestępstwa gospodarcze są takie same jak we wszystkich innych kategoriach sprawy, czyli:

zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania,
wyjątkowo – zapobiegnięcie popełnieniu nowego, ciężkiego przestępstwa,
zebrane dowodowy wskazują na wysokie prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa,
uzasadniona obawa ucieczki lub ukrycia się,
uzasadniona obawa, że podejrzany lub oskarżony będzie nakłaniał świadków lub innych podejrzanych lub oskarżonych do składania fałszywych wyjaśnień lub zeznań albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowania karne (obawa matactwa),
grożąca surowa kara (sytuacja, w której podejrzanemu lub oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata).

Kiedy tymczasowe aresztowanie w sprawach gospodarczych nie może być stosowane?

Areszt tymczasowy stanowi środek ostateczny, czyli powinien znajdować zastosowanie wtedy, kiedy inne środki są niewystarczające (np. poręczenie majątkowe, dozór Policji). Ponadto tymczasowe aresztowanie w sprawach gospodarczych jest wykluczone, gdy:

pozbawienie wolności spowodowałoby dla życia lub zdrowia podejrzanego lub oskarżonego poważne niebezpieczeństwo albo pociągałoby wyjątkowo ciężkie skutki dla oskarżonego lub jego najbliższej rodziny,
można przewidywać, że sąd orzeknie w stosunku do oskarżonego karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania lub karę łagodniejszą albo że okres tymczasowego aresztowania przekroczy przewidywany wymiar kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia;
przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku.

Powyższe informacje stanowią podstawową wiedzę z zakresu stosowania tymczasowego aresztowania w sprawach gospodarczych. W kolejnych wpisach przedstawię w sposób bardziej szczegółowy praktyczne problemy, z którymi spotykam się na co dzień, gdy dochodzi do stosowania bądź przedłużania aresztu tymczasowego – w szczególności w zakresie przesłanki obawy matactwa, która w mojej ocenie jest często w sposób niewłaściwy i niewystarczający uzasadniana przez sądy.