proces karny

Jak wygląda przesłuchanie podejrzanego na Policji i w prokuraturze?

Dostałeś wezwanie na przesłuchanie w charakterze podejrzanego na Policji, w prokuraturze lub w innych organach (np. CBŚ, ABW)? Z dzisiejszego wpisu dowiesz się, jak w praktyce wygląda takie przesłuchanie.

Po pierwsze – przesłuchanie podejrzanego nie wygląda tak jak w serialach i filmach

Nie będziesz przesłuchiwany w specjalnym, ciemnym pokoju przeznaczonym wyłącznie do przesłuchań, w którym będzie lustro weneckie, za którym będą stać inni policjanci, prokuratorzy lub pokrzywdzeni. Nigdy takich pomieszczeń nie widziałam. W praktyce wygląda to tak, że przesłuchanie odbywa się w gabinecie policjanta lub prokuratora. Jeśli przesłuchanie jest na Policji, to zazwyczaj policjanci współdzielą swoje gabinety i podczas Twojego przesłuchania w pomieszczeniu może być drugi policjant, który po prostu będzie wykonywał swoją papierkową pracę.

Poza tym na komisariatach, komendach i w prokuraturach jest podobnie – gabinety funkcjonariuszy są niewielkie, wszędzie leżą stosy akt z innych postępowań, więc czasami trzeba się przygotować na slalom pomiędzy aktami na podłodze, żeby dotrzeć do swojego krzesła.

Przesłuchania nie są też tak dynamiczne jak w telewizji – bo w prawdziwym życiu policjant/prokurator protokołuje Twoje wypowiedzi na komputerze. Po przesłuchaniu funkcjonariusz drukuje ten protokół i daje Ci do przeczytania. Jeśli sprawa jest skomplikowana, występuje w niej wiele specjalistycznych nazw czy chociażby różne nazwiska lub nazwy spółek, to w protokole może być wiele błędów, na które należy zwrócić uwagę. Potem policjant/prokurator dokonuje poprawek, ponownie drukuje protokół, a Ty ponownie się z nim zapoznajesz. „Prawdziwe” przesłuchanie nie jest zatem dynamiczne, pełne emocjonujących zwrotów akcji, lecz mozolne.

Co ze sobą wziąć na przesłuchanie podejrzanego na Policji lub w prokuraturze?

Osoba wezwana na przesłuchanie powinna zabrać ze sobą:

  • Dowód osobisty bądź paszport.
  • Wezwanie – żeby wiedzieć, do którego gabinetu należy się skierować, jak się nazywa osoba, która prowadzi sprawę i jaka jest sygnatura sprawy (nr sprawy).
  • Dokumenty, które mogą stanowić dowód w sprawie – możesz, ale nie musisz je przedstawiać podczas przesłuchania. Możesz na spokojnie samodzielnie lub przez adwokata złożyć takie dokumenty później.
  • Wodę/kawę/herbatę – przesłuchania zazwyczaj trwają długo, warto mieć zatem ze sobą coś do picia.
  • Leki – jeśli jakieś przyjmujesz i musisz wziąć o konkretnej godzinie.
  • Adwokata (obrońcę) – naprawdę przydatny „element” podczas Twojego przesłuchania! Rolą adwokata w trakcie przesłuchania jest m. in.: czuwanie nad tym, by przesłuchanie przebiegało zgodnie z prawem, by nikt nie zmuszał Cię do składania wyjaśnień, by Twoje wypowiedzi były protokołowane w taki sposób, w jaki je składałeś (bez skrótów myślowych, pomijania istotnych kwestii, itd.), składanie wniosków o uchylanie pytań niezwiązanych ze sprawą lub pytań sugerujących odpowiedź (np.: „Kiedy przestał Pan brać łapówki?”) i wspieranie Cię podczas całego przesłuchania.

Jak ubrać się na przesłuchanie podejrzanego na Policji lub w prokuraturze?

Klientom sugerują zawsze, by ubrali się swobodnie, w sposób adekwatny do pogody. Niestety rzadkością są komisariaty i prokuratury, w których latem jest klimatyzacja, a zimą jest odpowiednia temperatura. Sama kilka razy zimą siedziałam na przesłuchaniach w płaszczu, bo było tak zimno 🙂 W zupełności wystarczy strój casualowy. Zresztą tak ubiera się większość policjantów do pracy – policjanci nie siedzą w mundurach, tylko w t-shirtach 🙂

Przebieg przesłuchania podejrzanego na Policji lub w prokuraturze

Przesłuchanie zaczyna się od sprawdzenia tożsamości podejrzanego, czyli trzeba okazać policjantowi lub prokuratorowi dowód osobisty bądź paszport.

Następnie poucza on podejrzanego o szeregu praw i obowiązków poprzez wręczenie kartki z pouczeniami napisanej nie tylko małą czcionką, ale i niezbyt zrozumiałym językiem (językiem prawniczym). Dobrze jest jednak przeczytać te pouczenia, bo i tak będziesz musiał podpisać kartkę, że się z nimi zapoznałeś. Przed przesłuchaniem Twój adwokat (obrońca) powinien Ci wszystkie Twoje prawa i obowiązki wytłumaczyć.

Najważniejsze obowiązki podejrzanego to:

  1. Obowiązek zawiadamiania Policji lub prokuratury o każdej zmianie miejsca swojego zamieszkania lub pobytu trwającego dłużej niż 7 dni.
  2. Obowiązek stawienia się na każde wezwanie Policji lub prokuratury. W razie nieusprawiedli-wionego niestawiennictwa można zatrzymać podejrzanego i sprowadzić przymusowo (nie jest to zbyt przyjemne doświadczenie).
  3. Obowiązek oddania odcisków palców, fotografowania przez funkcjonariuszy. Dotyczy to spraw, w których odciski palców lub wygląd sprawcy ma znaczenie, jak np. włamanie czy pobicie. Nie pobiera się odcisków palców w sprawach karnych gospodarczych, podatkowych, o korupcję, itd. Pamiętaj jednak, że jako podejrzany NIE masz obowiązku oddania próbek pisma – dotyczy spraw o podrobienie podpisów/dokumentów.
  4. Obowiązek poddania się badaniom psychologicznym i psychiatrycznym. Dotyczy tylko sytuacji, jeśli podejrzany był leczony neurologicznie, psychologicznie, psychiatrycznie lub odwykowo. Jest to konieczne, by móc ocenić, czy podejrzany może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej, tj. by ocenić jego poczytalność (możliwość rozpoznania znaczenia swojego czynu lub kierowania swoim postępowaniem).

Najważniejsze prawa podejrzanego to:

  1. Prawo do nieprzyznania się do stawianych zarzutów.
  2. Prawo do składania wyjaśnień, odmowy składania wyjaśnień, odmowy odpowiedzi na pytania lub odmowy odpowiedzi na pytania zadawane przez konkretne osoby.
  3. Prawo do informacji o treści zarzutów i ich zmianach.
  4. Prawo do składania wniosków o dokonanie konkretnych czynności przez organy ścigania, np. o przesłuchanie konkretnej osoby, przeszukanie, powołanie biegłych.
  5. Prawo do korzystania z pomocy wybranego przez siebie obrońcy.
  6. Prawo dostępu do akt sprawy – czytania ich, robienia notatek, otrzymania kopii akt, wykonania zdjęć akt.
  7. Prawo do uzgodnienia z prokuratorem wniosku o wydanie wyroku i wymierzenie ustalonej kary – czyli do dobrowolnego poddania się karze, o którym pisałam we wcześniejszym wpisie [CZYTAJ].

Następnie policjant lub prokurator zadaje kilka wstępnych pytań, na które trzeba udzielić odpowiedzi. Nie dotyczą one sprawy, tylko sytuacji osobistej, zdrowotnej i majątkowej podejrzanego. Przesłuchujący pyta o:

  • Wzrost, kolor oczu.
  • Datę i miejsce urodzenia.
  • Miejsce zameldowania i zamieszkania.
  • Obywatelstwo, wykształcenie, stan cywilny, liczbę dzieci i ich wiek.
  • Stan zdrowia, przede wszystkim, czy podejrzany był leczony odwykowo, psychiatrycznie, neurologicznie.
  • Wyuczony zawód, miejsce pracy, wykonywany zawód.
  • Dochód miesięczny i stan majątkowy (nieruchomości, pojazdy). Ma to znaczenie przy za-bezpieczeniu majątkowym (sprawdź w moim wcześniejszym wpisie, na czym ono polega – CZYTAJ) oraz przy wymierzeniu ewentualnej grzywny. Nie warto zaniżać swojego dochodu i majątku, bo organy ścigania i tak sprawdzą, ile zarabiasz/jaki majątek posiadasz.
  • Stosunek do pokrzywdzonego – o ile w sprawie występuje pokrzywdzony. Pytanie dotyczy tego, czy podejrzany jest jego osobą bliską (krewnym).
  • Uprzednią karalność i dane co do odbycia kary – czyli, czy podejrzany był karany. Organy ścigania i sąd i tak to później zweryfikują poprzez informację z Krajowego Rejestru Karnego.
  • Zajęcie i dochód miesięczny małżonka.

I to jeszcze nie koniec formalności, przed przesłuchaniem policjant lub prokurator musi jeszcze odczytać treść stawianego zarzutu, czyli o popełnienie jakiego przestępstwa jesteś podejrzany.

Po tych wszystkich formalnościach w końcu następuje przesłuchanie, które zaczyna się od kilku pytań policjanta lub prokuratora, na które trzeba udzielić odpowiedzi:

  1. Czy zrozumiałeś treść postawionych zarzutów? To pytanie dotyczy tylko tego, czy rozumiesz treść zarzutów, a nie tego, czy się z nimi zgadzasz i czy uważasz za zasadne. Jeśli podejrzany odpowie, że nie rozumie zarzutów, wtedy prokurator powoła biegłych lekarzy psychiatrów do zbadania stanu zdrowia psychicznego podejrzanego.
  2. Czy zrozumiałeś treść pouczeń? Pouczenia to kartka z Twoimi prawami i obowiązkami, o której wyżej pisałam.
  3. Czy przyznajesz się do popełnienia zarzucanych Ci czynów? Pamiętaj, że odpowiedź negatywna – „Nie przyznaję się” NIE może rodzić żadnych negatywnych konsekwencji dla podejrzanego, w szczególności nie może stanowić podstawy np. do tymczasowego aresztowania, czyli policjant nie ma prawa mówić „Jak się Pan nie przyzna, to skierujemy wniosek o tymczasowe aresztowanie Pana i dopóki się Pan nie przyzna, to będzie Pan siedział” (o tym, kiedy może być stosowane tymczasowe aresztowanie, pisałam tutaj – CZYTAJ). Policjant lub prokurator nie ma również prawa namawiać podejrzanego do przyznania się do popełnienia przestępstw. Nie ma prawa kłamać, że już ma świadków, którzy powiedzieli, że popełniłeś przestępstwa lub inne dowody, które wskazują na to, że popełniłeś przestępstwa. Tak się dzieje tylko na amerykańskich filmach. Czy może zdarzyć się w Polsce? Jeśli pójdziesz na przesłuchanie z adwokatem (obrońcą), to wówczas przesłuchujący „nie odważy się” na takie sugestie.
  4. Czy będzie Pan składał wyjaśnienia? Tutaj również odpowiedź negatywna – „Odmawiam składania wyjaśnień” NIE może rodzić dla Ciebie negatywnych konsekwencji. Masz prawo niczego nie mówić. Potem zawsze możesz zmienić zdanie i po konsultacji z adwokatem i zapoznaniu się z aktami i zgromadzonymi dowodami w sprawie możesz umówić się na kolejne przesłuchanie. Nie musisz składać wyjaśnień „w ciemno”.
  5. Czy będzie Pan odpowiadał na pytania? Uwagi – jak wyżej. W tym miejscu dodam, że możesz np. odmówić odpowiedzi na pytania przesłuchującego i pełnomocnika pokrzywdzonego (Twojego przeciwnika), ale możesz odpowiadać na pytania Twojego adwokata (obrońcy). To Twój wybór.

Następnie – jeśli zgodziłeś się na składanie wyjaśnień lub odpowiadanie na pytania, to składasz wyjaśnienia i odpowiadasz na pytania, a policjant/prokurator zapisuje na komputerze Twoją wypowiedź.

Już w trakcie przesłuchania warto złożyć ustnie do protokołu wniosek o zapoznanie się z aktami sprawy. Przesłuchujący zazwyczaj od razu wyraża zgodę na zapoznanie się z aktami. Polega to na tym, że Ty lub Twój adwokat czyta akta, robi ich zdjęcia lub wykonuje z nich notatki (zależy na co pozwoli przesłuchujący).

Zakończenie przesłuchania podejrzanego na Policji lub w prokuraturze

Przesłuchanie kończy się podpisaniem protokołu przesłuchania przez wszystkie osoby biorące w nim udział. Jak już pisałam, policjant lub prokurator drukuje protokół i dać Ci wystarczającą ilość czasu na przeczytanie go i wniesienie zmian lub poprawek, jeśli coś zostało nieprawidłowo zapisane. Jeśli są poprawki, to przesłuchujący drukuje poprawiony protokół i ponownie Ty lub Twój adwokat zapozna-je się z nim. Czasami takie drukowanie i poprawianie jest kilkukrotne i pamiętaj, że nikt nie ma prawa Cię pospieszać.
Po przesłuchaniu masz prawo otrzymać jedną kopię protokołu swojego przesłuchania.

Jak długo trwa przesłuchanie podejrzanego na Policji lub w prokuraturze?

Długość przesłuchania zależy od tego, czy chcesz składać wyjaśnienia i odpowiadać na pytania oraz oczywiście od stopnia skomplikowania sprawy. W sprawach o przestępstwa gospodarcze lub podatkowe przesłuchania często trwają kilka godzin. Jeśli nie zdążyłeś powiedziesz wszystkiego co chciałeś podczas jednego przesłuchania, to umawiasz się lub Twój adwokat Cię umawia na kolejny termin aż zostanie zaprotokołowane wszystko, co chciałeś powiedzieć.
Jeśli odmówisz składania wyjaśnień i odpowiedzi na pytania, to przesłuchanie trwa ok. 15-20 min.


adwokat Joanna Machlańska

Potrzebujesz wsparcia prawnego? Skontaktuj się ze mną:

kancelaria@adwokatmachlanska.pl 

www.adwokatmachlanska.pl