Czy musisz podać Policji hasło do telefonu lub komputera? Przewodnik dla osób zatrzymanych, podejrzanych, oskarżonych i świadków

Odpowiedź na to pytanie brzmi: to zależy od Twojej roli w procesie karnym, czyli – czy jesteś zatrzymany, podejrzany, oskarżony czy jesteś świadkiem w sprawie.

PRZEWODNIK DLA OSÓB ZATRZYMANYCH, PODEJRZANYCH, OSKARŻONYCH

Czy muszę podać Policji hasło do telefonu lub komputera, gdy jestem zatrzymany, podejrzany lub oskarżony o popełnienie przestępstwa lub gdy faktycznie popełniłem przestępstwo?

We wszystkich wypadkach, gdy jesteś traktowany przez Policję lub inne służy jako potencjalny sprawca przestępstwa:

1. NIE masz obowiązku podawania hasła, PIN-u do telefonu, komputera lub jakiegokolwiek innego urządzenia lub pliku, które jest zahasłowane. 
2. NIE masz także obowiązku odblokowywania tych urządzeń w inny sposób, np. Face ID, odblokowywanie odciskiem palca. 
3. NIE masz obowiązku wyjaśniania przyczyny odmowy podania hasła, PIN-u do telefonu, komputera lub jakiegokolwiek innego urządzenia lub pliku, które jest zahasłowane. 

Oznacza to, że NIE masz takiego obowiązku, gdy jesteś:

• zatrzymany przez Policję,
• osobą podejrzaną, czyli jesteś przesłuchiwany lub rozpytywany jako świadek, a podanie hasła do sprzętu elektronicznego skutkować będzie narażeniem Cię na odpowiedzialność karną za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,
• podejrzanym, czyli organy ścigania przedstawiły Ci zarzut popełnienia przestępstwa lub zostałeś przesłuchany w charakterze podejrzanego,
• oskarżonym, czyli wniesiono przeciwko Tobie akt oskarżenia do sądu, złożono wniosek o wydanie wyroku skazującego (dobrowolne poddanie się karze) lub wniosek o warunkowe umorzenie postępowania,
• faktycznym sprawcą przestępstwa, ale organy ścigania jeszcze o tym nie wiedzą i traktują Cię jako „zwykłego” świadka w sprawie (na ten temat piszę poniżej).

Brak obowiązku podawania  Policji hasła do sprzętu elektronicznego wynika w tych wypadkach z Twojego podstawowego prawa jakim jest brak obowiązku dowodzenia swej niewinności i brak obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść (art. 74 § 1 Kodeksu postępowania karnego). Tak samo, jak nie masz obowiązku przyznawania się do winy i możesz odmówić składania wyjaśnień bez podawania przyczyny, tak samo masz prawo NIE podawać hasła lub PIN-u do swojego sprzętu elektronicznego i NIE masz obowiązku podawania przyczyny odmowy.

Oczywiście jeśli chcesz podać Policji hasło do telefonu lub komputera, to jest to Twoje prawo. Możesz to zrobić. Osoby zatrzymane lub podejrzane o popełnienie przestępstwa często tak robią, bo funkcjonariusze czasem mówią im, że:

„Jak jest Pan niewinny, to nie ma się Pan czego bać”.

„Dzięki podaniu hasła szybciej zwrócimy Pani telefon”.

„Szybciej będzie Pan w stanie udowodnić swoją niewinność”.

„Dzięki współpracy z Policją będzie miała Pani niższą karę”.

Czy warto wierzyć w te zapewnienia?

To nie Policja, ani prokuratura jest zobowiązana do działania wyłącznie na korzyść osoby zatrzymanej, podejrzanej lub oskarżonej o popełnienie przestępstwa. Wyłącznie obrońca (adwokat) w procesie karnym ma taką rolę. Jeśli jesteś niewinny, to masz się czego bać, bo pomimo niewinności i tak prokuratorzy składają akty oskarżenia do sądów. Gdyby tak miało nie być, to sądy nigdy nie wydawałyby wyroków uniewinniających.

Z mojego doświadczenia wynika, że nawet jeśli osoba zatrzymana poda Policji hasło do telefonu lub komputera i pomimo wykonania kopii binarnej zawartości sprzętu elektronicznego przez biegłego informatyka, to i tak organy nie zwracają od razu sprzętu elektronicznego. Zazwyczaj traktują ten sprzęt jako dowód rzeczowy w sprawie. Często zdarza się tak, że w związku z tym (niezależnie od tego, czy odblokujesz sprzęt elektroniczny czy nie) ani organy ścigania, ani sąd nie zwrócą Ci telefonu przez cały proces karny, co może potrwać kilka-kilkanaście lat.

Organy ścigania nie mogą Ci także zapewnić „szybkiego” procesu karnego. Sprawność postępowania karnego często zależy od czynników, które są od nich niezależne, jak np.: jak szybko wyda opinię biegły, czy świadkowie będą stawiać się na przesłuchania czy od kwestii tak prozaicznych jak urlopy prokuratorów i sędziów.

Poza tym ani funkcjonariusze, ani prokurator nie może zagwarantować komukolwiek określonego wymiaru kary. To sądy wydają wyroki i to sądy wymierzają sprawiedliwość. Sąd w procesie karnym nie jest związany stanowiskiem oskarżyciela co do rodzaju i wysokości kary.

Jeśli Policja Cię zatrzymała lub już masz postawiony zarzut popełnienia przestępstwa, to Policja nie jest Twoim sprzymierzeńcem, nie będzie działała na Twoją korzyść. Celem organów ścigania jest zgromadzenie jak największej liczby dowodów rzekomego przestępstwa, by skierować akt oskarżenia do sądu. Ani Policja, ani prokurator nie jest od tego, by bronić interesów osób zatrzymanych i podejrzanych o popełnienie przestępstwa. Nie są również od tego, by udowadniać Twoją niewinność. Oczywiście zdarza się, że prokurator umarza postępowanie ze względu na brak dowodów popełnienia przestępstwa, ale dzieje się to rzadko.

Jeśli chcesz się dowiedzieć, jak wygląda przesłuchanie na Policji, to szczegółowe informacje na ten temat znajdziesz w moim wcześniejszym wpisie [KLIK].

PRZEWODNIK DLA ŚWIADKÓW W PROCESIE KARNYM

Czy muszę podać Policji hasło do telefonu lub komputera, gdy jestem świadkiem w sprawie karnej?

Odpowiedź na to pytanie nie jest już jednoznaczna, ponieważ zależy od tego jakiego „rodzaju” świadkiem jesteś. W związku z tym poniżej opiszę 3 możliwe warianty.

A) PRZEWODNIK DLA ŚWIADKÓW – FAKTYCZNYCH SPRAWCÓW PRZESTĘPSTWA

Często zdarza się tak, że faktyczny sprawca przestępstwa jest najpierw przesłuchiwany jako świadek. Dzieje się tak z różnych przyczyn, np.: 

• organy ścigania jeszcze nie wiedzą kto jest sprawcą, 
• Policja nie zebrała jeszcze dostatecznej ilości dowodów, by postawić konkretnej osobie zarzut popełnienia przestępstwa
• Policja przesłuchuje w charakterze świadka osobę, której powinna przedstawić zarzuty, ale na początkowym etapie tego nie robi, bo dzięki temu świadek taki nie ma prawa do odmowy składania zeznań (a podejrzany ma prawo do odmowy składania wyjaśnień bez podawania przyczyny).

Pomimo że jesteś przesłuchiwany w charakterze świadka, a nie podejrzanego, to masz prawo NIE podawać Policji hasła lub PIN-u do Twojego sprzętu elektronicznego. Wynika to z tego, że prawo do obrony zaczyna się w chwili popełnienia czynu (przestępstwa), a nie z chwilą postawienia komuś zarzutu popełnienia przestępstwa. W tej sytuacji masz prawo odmówić udzielenia odpowiedzi na pytanie, jakie jest Twoje hasło do Twojego sprzętu elektronicznego, ponieważ możesz uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeśli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić Cię na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe (art. 183 § 1 Kodeksu postępowania karnego).

B) PRZEWODNIK DLA ŚWIADKÓW – OSÓB NAJBLIŻSZYCH DLA PODEJRZANEGO I OSKARŻONEGO

Jeśli jesteś świadkiem w sprawie karnej prowadzonej przeciwko podejrzanemu lub oskarżonemu, który jest dla Ciebie osobą najbliższą, to masz prawo do odmowy składania zeznań, co wynika z art. 182 § 1 Kodeksu postępowania karnego. Wówczas masz obowiązek stawienia się na przesłuchanie do Policji, prokuratury lub na rozprawę do sądu, ale możesz całkowicie odmówić zeznań, co obejmuje również prawo do odmowy składania zeznań w zakresie tego, jakie jest hasło lub PIN do Twojego sprzętu elektronicznego.

Kto jest osobą najbliższą dla podejrzanego i oskarżonego?

Definicja została zawarta w art. 115 § 11 Kodeksu karnego:

„Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu”.

Z prawniczego na nasze:

• wstępny – to Twój przodek, czyli sytuacja, w której podejrzany lub oskarżony jest Twoim rodzicem, dziadkiem, itd.,
• zstępny – to Twoim potomek, czyli sytuacja, w której podejrzany lub oskarżony jest Twoim dzieckie, wnukiem, itd.,
• powinowaty w tej samej linii lub stopniu – powinowactwo wynika z zawarcia małżeństwa. Powinowactwo w linii prostej zachodzi pomiędzy jednym małżonkiem a krewnymi w linii prostej, czyli wstępnymi (przodkami) i zstępnymi (potomkami) drugiego małżonka, czyli będzie to np. Twój teściowa albo zięć. Powinowactwo w linii bocznej zachodzi wyłącznie pomiędzy małżonkiem a rodzeństwem małżonka, czyli będzie to np. szwagier,
• osoba pozostająca we wspólnym pożyciu – oznacza osoby żyjące w związku partnerskim, konkubinacie, tj. są to osoby, pomiędzy którymi istnieje więź emocjonalna, fizyczna oraz gospodarcza (wspólne zamieszkiwanie). Takimi osobami są również osoby tej samej płci, które są ze sobą w związku – tak orzekł Sąd Najwyższy w uchwale z 25.02.2016 r., sygn. akt I KZP 20/15.

C) PRZEWODNIK DLA „ZWYKŁYCH” ŚWIADKÓW W PROCESIE KARNYM

Jeśli powyższe sytuacje Cię nie dotyczą i jesteś „zwykłym” świadkiem, czyli np. po prostu nagrałeś swoim telefonem sytuację, w której inna, obca dla Ciebie osoba popełniła czyn zabroniony lub jeśli na swoim sprzęcie elektronicznym masz jakieś dokumenty, które mogą stanowić dowód popełnienia przestępstwa przez inną, obcą dla Ciebie osobę, to wówczas MASZ OBOWIĄZEK podania Policji hasła lub PIN-u do sprzętu elektronicznego (o ile oczywiście je pamiętasz).

W tej sytuacji jako świadek masz obowiązek składania zeznań, odpowiadania na pytania oraz mówienia prawdy. Za przestępstwo może być uznane m. in.:

• zeznawanie nieprawdy przez świadka lub zatajanie prawdy przez świadka (art. 233 § 1 Kodeksu karnego),
• zatajanie dowodów niewinności osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa (art. 236 § 1 Kodeksu karnego),
• zacieranie śladów cudzego przestępstwa – poplecznictwo (art. 239 § 1 Kodeksu karnego). 

---

adw. dr Joanna Machlańska

Potrzebujesz wsparcia prawnego? Skontaktuj się ze mną:

kancelaria@adwokatmachlanska.pl 

www.adwokatmachlanska.pl

---

Niniejszy blog zawiera jedynie treści o charakterze ogólnym. Wpisy umieszczone na tym blogu nie stanowią porady prawnej, opinii prawnej lub wiążącej wykładni prawa i nie mogą być podstawą do podejmowania decyzji w konkretnych sytuacjach. Joanna Machlańska prowadząca działalność gospodarczą pod firmą Kancelaria Adwokacka adwokat Joanna Machlańska z siedzibą w Krakowie nie odpowiada za treść niniejszego bloga w zakresie, w jakim inne osoby mogłyby doznać jakiejkolwiek szkody w związku z podjęciem jakichkolwiek działań lub zaniechaniem podjęcia jakichkolwiek działań. Wpisy umieszczone na blogu zostały oparte o przepisy obowiązujące w chwili opublikowania wpisów. Jeśli czytasz je później, to miej na uwadze, że wpisy te mogą być już nieaktualne.

---

Photo by Luis Villasmil on Unsplash