Oszustwo – podstawowe informacje

Dzisiaj będzie mowa o jednym z najczęściej przeze mnie spotykanych przestępstw gospodarczych w praktyce, czyli o oszustwie, o którym stanowi art. 286 § 1 Kodeksu karnego. W tym wpisie przedstawię podstawowe informacje dotyczące tego przestępstwa, a kwestie szczegółowe, w tym omówienie najnowszych orzeczeń, będą przedmiotem kolejnych tekstów.

Na czym polega oszustwo?

Oszustwo polega na doprowadzeniu innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniemprzy wykorzystaniu jednego z trzech sposobów:

1. wprowadzenia w błąd,
2. wyzyskania błędu,
3. wyzyskania niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania.

Wprowadzenie w błąd

W przypadku wprowadzenia w błąd sprawca wywołuje w świadomości pokrzywdzonego lub innej osoby, której mienie stanowi przedmiot rozporządzenia, fałszywe wyobrażenie. Sprawca umyślnie nie koryguje błędu innej osoby po to, by osiągnąć korzyść majątkową. W tej konfiguracji oszustwo może polegać np. na wywołaniu przeświadczenia, że jest się w stanie wywiązać z zawieranej umowy, że posiada się zaplecze i środki np. do wykonania umowy o roboty budowlane. Z wprowadzeniem w błąd będziemy mieli również do czynienia w związku z zawieraniem umowy kredytu lub pożyczki, gdy sprawca przedkłada w banku sfałszowane zaświadczenie o zarobkach.

Wyzyskanie błędu

Wyzyskanie błędu tym różni się od wprowadzenia w błąd, że pokrzywdzony jest już w mylnym przekonaniu o jakiejś okoliczności, a sprawca przestępstwa go z tego błędu nie wyprowadza. Sprawca zatem nie wywołuje tego błędu, lecz go wykorzystuje.

Wyzyskanie niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania

Niezdolność do należytego pojmowania przedsiębranego działania może wynikać z choroby psychicznej, alkoholizmu, narkomanii, nikłego doświadczenia życiowego czy naiwności osoby pokrzywdzonej. W tej konfiguracji oszustwo będzie przykładowo polegało na nabyciu dzieła sztuki za niewielką wartość od pokrzywdzonego, który nie uświadamia sobie, że to dzieło jest bezcenne.

Korzyść majątkowa

Oszustwo charakteryzuje się tym, że sprawca działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, choć wcale nie musi jej uzyskać. Oszustwo jest przestępstwem niezależnie od wysokości tej korzyści majątkowej. Należy w tym miejscu podkreślić, że cel osiągnięcia korzyści majątkowej i zamiar popełnienia przestępstwa sprawca musi mieć najpóźniej w chwili jego dokonywania. Nie każde działanie lub zaniechanie sprawcy powodujące pokrzywdzenie innej osoby, np. poprzez brak zapłaty faktury za wykonaną przez pokrzywdzonego usługę, stanowi przestępstwo. W praktyce często spotykam się z przypadkami, kiedy to do pokrzywdzenia dochodzi na skutek ryzyka gospodarczego, jakie podejmuje przedsiębiorca. Czasami na skutek niewypłacalności własnych kontrahentów przedsiębiorca nie jest w stanie zapłacić swojemu kontrahentowi.

Dobrowolność działania pokrzywdzonego

Istotnym elementem oszustwa jest to, że pokrzywdzony rozporządza mieniem w sposób dobrowolny, czyli zgodnie z własną wolą. W przeciwieństwie do innych przestępstw przeciwko mieniu takich jak kradzież czy rozbój, gdzie dochodzi do zaboru mienia wbrew woli pokrzywdzonego, w przypadku oszustwa pokrzywdzony dobrowolnie rozporządza mieniem w niekorzystny dla siebie sposób na skutek wyżej opisanych podstępnych działań sprawcy.

Kara za oszustwo

Sankcja karna, jaka jest przewidziana za oszustwo w Kodeksie karnym, jest dość surowa i może polegać na wymierzeniu:

• grzywny,
• obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne bądź potrąceniu wynagrodzenia na okres od 1 miesiąca do 2 lat,
• kary pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.

Ponadto w przypadku, gdy sprawca osiągnął korzyść majątkową na skutek oszustwa, sąd orzeknie o przepadku tej korzyści majątkowej.[CZYTAJ O PRZEPADKU]

---

adwokat Joanna Machlańska

Potrzebujesz wsparcia prawnego? Skontaktuj się ze mną: 

kancelaria@adwokatmachlanska.pl +48 509 022 374

www.adwokatmachlanska.pl