Nowe zasady blokady rachunku bankowego

12 stycznia 2022 r. weszły w życie przepisy, które zmieniają w pewnej części wcześniej omawiane przeze mnie w 3 wpisach na blogu zasady blokady rachunku bankowego w związku z podejrzeniem, że środki pieniężne zgromadzone na koncie bankowym mogą mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu albo pochodzą z innego przestępstwa. Wcześniejsze wpisy znajdziesz tutaj:

Jak wyglądały dotychczasowe zasady blokady rachunku bankowego (do 11 stycznia 2022 r.)?

Dotychczas (do 11 stycznia 2022 r.) schemat blokady rachunku bankowego lub wstrzymania transakcji wyglądał tak:

Faza I – blokada rachunku bankowego lub wstrzymywanie transakcji na maksymalnie 96 godz.

Faza II – prokurator wydaje postanowienie o blokadzie rachunku bankowego lub wstrzymaniu transakcji na maksymalnie 6 miesięcy.

Faza III – prokurator wydaje postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym lub w przedmiocie dowodów rzeczowych w odniesieniu do środków pieniężnych, w stosunku do których wcześniej stosował blokadę lub wstrzymanie transakcji.

Szerzej o tych etapach blokady rachunku przeczytasz tutaj [CZYTAJ WPIS].

Jak wyglądają nowe zasady blokady rachunku bankowego (od 12 stycznia 2022 r.)?

Począwszy od 12 stycznia 2022 r., istnieje możliwość skorzystania przez prokuratora z nowego etapu, który wydłuża możliwość stosowania blokady rachunku bankowego lub wstrzymania transakcji. Można go umiejscowić pomiędzy wyżej opisaną drugą i trzecią fazą. W związku z nowelizacją ustawy z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (ustawa o AML) prokurator będzie mógł – po upływie 6-miesięcznego okresu blokady rachunku bankowego lub wstrzymania transakcji – przedłużyć blokadę rachunku bankowego lub wstrzymanie transakcji o kolejne 6 miesięcy. Oznacza to, że od 12 stycznia 2022 r. fazy blokady rachunku bankowego lub wstrzymania transakcji w związku z podejrzeniem, że środki pieniężne zgromadzone na koncie bankowym mogą mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu albo pochodzą z innego przestępstwa wyglądają następująco:

Faza I – blokada rachunku bankowego lub wstrzymywanie transakcji na maksymalnie 96 godz.

Faza II – prokurator wydaje postanowienie o blokadzie rachunku bankowego lub wstrzymaniu transakcji na maksymalnie 6 miesięcy.

Faza III – prokurator może wydać postanowienie o przedłużeniu blokady rachunku bankowego lub wstrzymaniu transakcji na maksymalnie 6 miesięcy (NOWOŚĆ OD 12 STYCZNIA 2022 R.).

Faza IV – prokurator wydaje postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym lub w przedmiocie dowodów rzeczowych w odniesieniu do środków pieniężnych, w stosunku do których wcześniej stosował blokadę lub wstrzymanie transakcji.

Nowelizacja przepisów ustawy o AML oznacza, że od 12 stycznia 2022 r. blokada rachunku bankowego lub wstrzymanie transakcji przez prokuratora będzie mogła wynosić łącznie maksymalnie 12 miesięcy. Na nowe postanowienie prokuratora o przedłużeniu blokady rachunku bankowego lub wstrzymaniu transakcji o kolejne 6 miesięcy również będzie przysługiwać zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy (tak samo, jak na pierwsze postanowienie o blokadzie i na postanowienie prokuratora wydawane w fazie IV – o zabezpieczeniu majątkowym lub w przedmiocie dowodów rzeczowych).

Ale to nie koniec zmian.

Nowa regulacja dotycząca środków na rachunku

12 stycznia 2022 r. został ponadto dodany nowy przepis do Kodeksu postępowania karnego, który brzmi następująco:

Art. 236b.
§ 1. Rzeczą lub przedmiotem w rozumieniu przepisów niniejszego rozdziału są również środki na rachunku.
§ 2. Postanowienie w przedmiocie dowodów rzeczowych może dotyczyć środków na rachunku, jeżeli zostały zatrzymane jako dowód w sprawie.

Dodanie tego przepisu stanowi prawdopodobnie reakcję na uchwałę Sądu Najwyższego z 13 października 2021 r., który orzekł, że środki pieniężne na rachunku bankowym NIE stanowią rzeczy, a zatem nie mogą zostać objęte postanowieniem prokuratora w przedmiocie dowodów rzeczowych, które było wydawane po 6-miesięcznej blokadzie rachunku bankowego lub wstrzymania transakcji. Szerzej na temat tej uchwały przeczytasz w moim wpisie na blogu [CZYTAJ].

Wprowadzenie definicji „rzeczy” i „przedmiotu” w nowym przepisie art. 236b § 1 Kodeksu postępowania karnego ma (prawdopodobnie w zamyśle ustawodawcy) spowodować, że wspomniana uchwała Sądu Najwyższego ma być już nieaktualna. Niejasna jest jednak treść nowego przepisu art. 236b § 2 Kodeksu postępowania karnego, który zawiera warunek do wydania postanowienia w przedmiocie dowodów rzeczowych w odniesieniu do środków na rachunku w postaci tego, by były one zatrzymane jako dowód w sprawie. Z praktyki zaś wynika, że w sprawach o blokadę rachunku bankowego nie dochodzi do zatrzymania jako dowód środków pieniężnych na koncie bankowym. Blokada rachunku bankowego lub wstrzymanie transakcji nie ma charakteru „fizycznego” i nie polega na tym, że bank wypłaca pieniądze z konta, by przekazać je prokuratorowi (w tym wypadku akurat nie budzi wątpliwości, że wypłacone pieniądze z konta stanowią rzecz, ponieważ istnieją jako rzecz fizyczna, którą można dotknąć). W związku z tym nie wiem w jaki sposób miałoby dochodzić do zatrzymania środków na rachunku jako dowód w sprawie w myśl nowego art. 236b § 2 Kodeksu postępowania karnego. Wprowadzone 12 stycznia 2022 r. nowe przepisy w tym zakresie budzą zastrzeżenia.

Omawiane zmiany weszły w życie na podstawie ustawy z 17 grudnia 2021 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z powołaniem Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości.

Jeśli chcesz poczytać więcej na temat przestępstwa prania pieniędzy, to tutaj znajdziesz link do mojego wpisu na ten temat [CZYTAJ]. Wcześniej na blogu pisałam też na czym polega zabezpieczenie majątkowe w procesie karnym – czyli postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym, które może wydać prokurator w ostatniej fazie blokady rachunku bankowego [CZYTAJ].

Photo by Nik Shuliahin on Unsplash