Jak wygląda zatrzymanie przez Policję? 12 praktycznych wskazówek
Istnieją 2 opcje „zaproszenia” na przesłuchanie w charakterze podejrzanego w procesie karnym:
1. Dostajesz wezwanie pocztą z prokuratury lub Policji – dostaniesz na swój adres zamieszkania/zameldowania/pracy. Wtedy NIE stosuje się fizycznego, „siłowo” zatrzymania i normalnie idziesz na przesłuchanie jako wolny człowiek. Możesz od razu na pierwsze przesłuchanie z adwokatem (obrońcą). Pamiętaj, że masz takie prawo również wówczas, kiedy zostajesz wezwany na przesłuchanie w charakterze świadka – więcej na ten temat w moim wcześniejszym wpisie [KLIK].
2. Zostajesz zatrzymany przez Policję/inne służby w celu przymusowego doprowadzenia do prokuratury celem przedstawienia zarzutów. Najczęściej do zatrzymań dochodzi w miejscu zamieszkania o 6-8 rano. Zdarza się, że Policja/służby dokonuje zatrzymania w miejscu pracy.
Jak zachować się w przypadku zatrzymania? 12 praktycznych wskazówek
1. NIE zachowuj się agresywnie, NIE obrażaj Policji/innych służb, nikogo NIE uderzaj.
2. Wykonuj polecenia, tj. „daj się zatrzymać” – nawet, jeśli uważasz to w tym momencie za całkowicie niezasadne. O tym, jak można kwestionować zatrzymanie, piszę niżej.
Jeśli dobrowolnie „nie dasz się zatrzymać”, to funkcjonariusze mogą zastosować środki przymusu bezpośredniego (przemoc), np. położą na ziemi. Niestety może się tak zdarzyć również wtedy, gdy nie stawiasz żadnego oporu.
3. Spytaj dokąd zostaniesz przewieziony – do jakiego Komisariatu/do jakiej Prokuratury. Dzięki temu potem adwokat nie traci czasu na szukanie cię. Jeśli przy zatrzymaniu będzie obecna jakaś osoba, np. rodzina, znajomi, to poinformuj ją, żeby od razu sobie zapisała gdzie cię zawożą. Jeśli policjanci tego Ci nie powiedzą – nie martw się – i tak uda się ciebie znaleźć.
Może zdarzyć się tak, że zostaniesz przewieziony do miasta na drugi koniec Polski (tam, gdzie toczy się postępowanie).
4. Od razu poinformuj funkcjonariuszy, że chcesz skorzystać z pomocy adwokata, chcesz do niego zadzwonić, chcesz, żeby brał udział w przesłuchaniu. Podaj im imię i nazwisko, ewentualnie także nr tel. do adwokata. Numer tel. dobrze przechowywać na kartce w portfelu. Poza tym dobrze jest przekazać wcześniej namiary na adwokata osobom najbliższym, bo to one najczęściej jako pierwsze kontaktują się z adwokatem przy zatrzymaniu.
Gdy osoba zatrzymana nie ma wcześniej „swojego adwokata”, wtedy najczęściej to rodzina lub znajomi kogoś znajdują.
5. Jeśli chodzi o wykonanie telefon do adwokata – policjanci powinni Ci to umożliwić niezwłocznie, ale nie zawsze tak jest. Funkcjonariusze powinni dać Ci samemu zadzwonić do adwokata, ale policjant może być obecny podczas tej rozmowy – dlatego podczas tej rozmowy z adwokatem nie przekazuj żadnych szczegółów sprawy, tylko to ma być prosta informacja: „Zatrzymali mnie funkcjonariusze z Komendy X. Mają mnie zabrać do Prokuratury Y. (Ewentualnie jeśli wiesz) Sygnatura sprawy to Z” – tyle wystarczy. Może być tak, że policjant nie da Ci telefonu i sam zadzwoni do adwokata i przekaże te informacje.
6. Możesz ze sobą zabrać najpotrzebniejsze rzeczy – leki, portfel, szczoteczka i pasta do zębów, okulary (jeśli nosisz), jakieś ubrania, wodę.
7. Od chwili fizycznego zatrzymania możesz być przetrzymywany przez maks. 48 godz. W tym czasie prokurator powinien przedstawić zarzuty i przesłuchać. O tym, jak wygląda przesłuchanie podejrzanego, przeczytasz w moim wpisie [KLIK].
8. Jeśli po upływie 48 godz. od fizycznego zatrzymania nie zostajesz wypuszczony, to oznacza, że prokurator złożył wniosek do sądu o zastosowanie tymczasowego aresztowania na maks. 3 miesiące (wątpliwe). Wtedy sąd ma 24 godz. na rozpatrzenie tego wniosku. Wówczas zostaniesz doprowadzony na posiedzenie w sądzie.
Łącznie możesz być zatrzymany przez maks. 72 godz. Jest to na tyle dużo czasu, że nawet jeśli adwokat nie zdąży być na Twoim przesłuchaniu, to prawdopodobnie na posiedzeniu będzie i spotkasz go przed salą.
9. Przy zatrzymaniu dostaniesz protokół zatrzymania. Przeczytaj go całego na spokojnie. Tam będą Twoje dane osobowe, przyczyna zatrzymania (wskazany rodzaj przestępstwa, o które jesteś podejrzewany) i dlaczego zostałeś zatrzymany (Policja zazwyczaj wpisuje: obawa ucieczki i matactwa).
Oczywiście nie musisz się zgadzać z podejrzeniem i tym, że istnieją jakieś obawy ucieczki. Protokół po przeczytaniu podpisujesz. Jeśli coś Ci się nie podoba, masz prawo odmówić podpisania protokołu. Wtedy funkcjonariusze to odnotowują.
10. Poza tym dostajesz kartkę informującą o prawach i obowiązkach zatrzymanego w procesie karnym. Tam będzie napisane wszystko to, co tutaj piszę, tylko prawniczym językiem. Potwierdzasz zapoznanie się i kwitujesz odbiór.
11. Jeśli źle się poczujesz z jakiegokolwiek powodu, masz prawo do pomocy medycznej. Wtedy funkcjonariusze wzywają karetkę albo zawiozą Cię na SOR.
12. Jeszcze przed formalnym przesłuchaniem u prokuratora policjanci mogą chcieć z Tobą rozmawiać – w czasie zatrzymania, w czasie jazdy autem, na tzw. dołku.
Możesz być pytany o szczegóły sprawy, możesz usłyszeć, że jak się przyznasz, to prokurator nie złoży wniosku o tymczasowe aresztowanie lub że od razu Cię wypuszczą lub że będziesz miał łagodną karę lub że jeśli nie wezwiesz adwokata, to oni są w stanie załatwić „szybki proces”.
W nic z tych rzeczy NIE wierz. NIE rozmawiaj z funkcjonariuszami na jakiekolwiek okoliczności związane ze sprawą. W takich wypadkach za każdym razem odpowiadaj, że nie chcesz i nie będziesz rozmawiać bez udziału adwokata.
Jeśli będziesz rozmawiał z policjantami, to oni potem z tej rozmowy sporządzą notatkę urzędową – która co prawda formalnie nie może być dowodem – ale będzie znajdować się w aktach sprawy i sędzia będzie mógł sobie wypracować pogląd na sprawę na jej podstawie.
Funkcjonariusze NIE mogą Ci nic obiecać, od nich nic nie zależy. Mogą przychodzić po kilka razy do Ciebie na dołek (do celi) i namawiać do przyznania się.
Co robić, gdy zatrzymanie jest bezzasadne? Zażalenie na zatrzymanie
Jak wyżej pisałam – musisz „dać się zatrzymać” – co nie oznacza, że nie możesz kwestionować zatrzymania. Na zatrzymanie przysługuje zażalenie do sądu. W zażaleniu Ty albo Twój adwokat macie prawo domagać się zbadania zasadności, legalności i prawidłowości zatrzymania. Zażalenie należy złożyć w terminie 7 dni od dnia fizycznego zatrzymania.
Jeśli sąd uzna, że zatrzymanie było bezzasadne lub nielegalne, to zdecyduje o Twoim natychmiastowym zwolnieniu. Dodatkowo na niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie przysługuje Ci odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za krzywdę od Skarbu Państwa.
O czym musisz pamiętać w wypadku zatrzymania?
To, co powiesz przy zatrzymaniu i pierwszym przesłuchaniu w procesie karnym jest niesłychanie istotne i często decyduje o wyniku sprawy. Pamiętaj, że:
- nieprzyznanie się do winy i odmowa składania wyjaśnień NIE może rodzić dla Ciebie żadnych negatywnych konsekwencji,
- możesz się przyznać do winy i złożyć wyjaśnienia w terminie późniejszym, gdy zapoznasz się z aktami sprawy – w chwili zatrzymania ich nie znasz, nie wiesz, jakie dowody zgromadzono przeciwko Tobie,
- domaganie się kontaktu z adwokatem po zatrzymaniu i jego obecności podczas pierwszego przesłuchania to Twoje podstawowe prawo i NIE może rodzić dla Ciebie żadnych negatywnych konsekwencji.
adw. dr Joanna Machlańska
Potrzebujesz wsparcia prawnego? Skontaktuj się ze mną:
kancelaria@adwokatmachlanska.pl
Niniejszy blog zawiera jedynie treści o charakterze ogólnym. Wpisy umieszczone na tym blogu nie stanowią porady prawnej, opinii prawnej lub wiążącej wykładni prawa i nie mogą być podstawą do podejmowania decyzji w konkretnych sytuacjach. Joanna Machlańska prowadząca działalność gospodarczą pod firmą Kancelaria Adwokacka adwokat Joanna Machlańska z siedzibą w Krakowie nie odpowiada za treść niniejszego bloga w zakresie, w jakim inne osoby mogłyby doznać jakiejkolwiek szkody w związku z podjęciem jakichkolwiek działań lub zaniechaniem podjęcia jakichkolwiek działań. Wpisy umieszczone na blogu zostały oparte o przepisy obowiązujące w chwili opublikowania wpisów. Jeśli czytasz je później, to miej na uwadze, że wpisy te mogą być już nieaktualne.
Photo by Max Fleischmann on Unsplash