Czynności, które świadczą o ucieczce z majątkiem i działaniu na szkodę wierzycieli
Last, but not least – dziś będzie mowa o tym, jakie czynności podejmowane przez dłużnika lub osobę zajmującą się sprawami majątkowymi dłużnika mogą świadczyć o działaniu na szkodę wierzycieli i ucieczce z majątkiem. Jeśli jeszcze nie zapoznałeś się z moimi poprzednimi wpisami, to zachęcam do przeczytania wpisu, w którym sprawdzisz, czy możesz ponosić odpowiedzialność karną za przestępstwo działania na szkodę wierzycieli [CZYTAJ] oraz kiedy ucieczka z majątkiem stanowi przestępstwo [CZYTAJ]. A teraz do rzeczy!
Czynności, których podjęcie przez dłużnika lub osobę zajmującą się sprawami majątkowymi dłużnika, mogą świadczyć o działaniu na szkodę wierzycieli i ucieczce z majątkiem to:
Usuwanie majątku
Usunięciem majątku spółki w celu działania na szkodę wierzycieli – w przypadku, gdy tym majątkiem są rzeczy, może być np.: przeniesienie tych rzeczy w inne miejsce, porzucenie ich lub oddanie na przechowanie innej osobie. W obrocie gospodarczym częstym sposobem na usunięcie majątku spółki jest doprowadzenie do umorzenia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, czyli unicestwienie ich prawnego bytu.
Ukrywanie majątku
Ukrycie to nic innego jak umieszczenie danej rzeczy w miejscu niedostępnym dla wierzyciela. Tutaj popularnym przykładem jest zakopanie pieniędzy w ogródku 🙂
Inną formą ukrycia majątku spółki stanowi zatajenie jego istnienia. Wówczas dłużnik zaprzecza, że dana rzecz istnieje lub twierdzi, że nie ma jej aktualnie w siedzibie spółki.
Zbywanie majątku
Zbycie to nic innego jak odpłatne „pozbycie się” majątku spółki. Zazwyczaj przybiera formę umowy, najczęściej pozornej. Może to być np. zawarcie umowy sprzedaży nieruchomości należącej do spółki z osobą, która następnie zupełnie „przypadkowo” okaże się niewypłacalna i nie zapłaci za tę nieruchomość. Może być to też przeniesienie praw z weksla. Dla odpowiedzialności karnej nie jest istotne, czy ta czynność ma charakter rzeczywisty czy pozorny.
Darowanie majątku
Darowanie majątku będzie się nam kojarzyć z oddaniem jakiejś rzeczy komuś za darmo. I to jest pierwsza forma przestępnego działania na szkodę wierzycieli. W tym znaczeniu darowanie majątku będzie najczęściej dotyczyć dłużników – osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą (przedsiębiorców). Przedsiębiorcy bowiem zapominają (albo nie wiedzą), że majątek ich jako osoby fizycznej NIE jest oddzielnym majątkiem od majątku ich „firmy”. Taka „firma” nie jest oddzielnym bytem prawnym. Firma przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą to sam przedsiębiorca. I jeśli taki przedsiębiorca zapomni o tym i w celu działania na szkodę wierzycieli „w przypływie miłości” daruje żonie swoją nieruchomość lub pieniądze, to będzie mógł ponosić odpowiedzialność karną za ucieczkę z majątkiem – w zakresie, w jakim działanie to spowodowało udaremnienie lub uszczuplenie jego wierzycieli (osób lub spółek, z którymi zawarł umowy w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej).
Pojęcie darowania majątku jest na gruncie Kodeksu karnego rozumiane szeroko i obejmuje każdą czynność, która spowodowała, że jakaś część majątku została „oddana za darmo”. Jako przykład można wskazać sytuację, w której członek zarządu spółki zrzeka się roszczenia w imieniu spółki lub zwalnia inną osobę z długu w imieniu spółki.
Niszczenie majątku
Niszczenie to nic innego jak unicestwienie, zburzenie rzeczy. Polega na takim działaniu, które uniemożliwia dalsze wykorzystywanie danej rzeczy zgodnie z jej pierwotnym przeznaczeniem.
Rzeczywiste lub pozorne obciążenie majątku
Rzeczywiste obciążenie składników majątku polega na przyjęciu jakiegokolwiek obowiązku majątkowego. Rzeczywiste obciążenie może przyjąć różne formy, np.:
- zaciągnięcie wysokooprocentowanej pożyczki,
- udzielenie poręczenia wekslowego,
- ustanowienie hipoteki albo zastawu,
- wyrażenie zgody na wprowadzenie do umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zmian uzależniających dopuszczalność rozporządzania udziałami od zgody określonego organu tej spółki lub pozostałych wspólników.
Pozorne obciążenie składników swojego majątku może przybrać taką samą formę jak obciążenie rzeczywiste. Różnicą jest to, że wówczas dłużnik dokonuje konkretnej czynności jednie dla pozoru – np. zaciąga fikcyjną pożyczkę od osoby bliskiej (w rzeczywistości nie dochodzi do przekazania pieniędzy).
Uszkodzenie składników majątku
Uszkodzenie składników majątku to innymi częściowe zniszczenie tych składników. Skutkować będzie częściowym lub czasowym pozbawienie funkcji składników majątku, np. poprzez spowodowanie kolizji drogowej, w której zostanie uszkodzone auto dłużnika.
Skutek w postaci udaremnienia lub uniemożliwienia zaspokojenia wierzyciela
Wszystkie powyższe czynności dokonywane są po ty, by jeden, kilku lub wszyscy wierzyciele nie mogli być zaspokojeni w całości albo w części – po to, by spłata długu nie była wobec nich w całości lub w części możliwa.
„Zaplanowana” ucieczka z majątkiem
Istotnym jest, że nawet jeśli dłużnik „zaplanuje” swoje działania po to, by udaremnić lub uszczuplić zaspokojenie swojego wierzyciela i podejmuje jedną z wyżej opisanych czynności jeszcze wtedy, kiedy jego świadczenie nie jest wymagalne, i zawczasu ukrywa swój majątek, to i tak będzie ponosił odpowiedzialność karną za ucieczkę z majątkiem.
Przykład: termin płatności za sprzedaż towarów dla kontrahenta upływa 30 czerwca 2021 r. Nabywca towaru (dłużnik), który jest przedsiębiorcą (prowadzi działalność gospodarczą jako osoba fizyczna), już go otrzymał, ale przy odbiorze pokłócił się ze sprzedawcą (bo czemu nie?) i stwierdził, że nie będzie płacił swojemu kontrahentowi za towar. Jednocześnie nie chciał, by kontrahent mógł wyegzekwować zapłatę, pozywając go i doprowadzając do zajęcia jego majątku przez komornika. W związku z tym 1 marca 2021 r. darował swojej żonie wszystkie auta, których był właścicielem i przelał na nią środki zgromadzone na rachunkach bankowych, a towar ukrywa. Pomimo że nie nadszedł jeszcze termin zapłaty za towar, to nabywca zdążył już „uciec z majątkiem” i może ponosić odpowiedzialność karną za udaremnienie zaspokojenia sprzedawcy (swojego wierzyciela). Morał z tego taki, że „pośpiech” w uciecze z majątkiem nic nie zmienia w zakresie możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności karnej.
adwokat Joanna Machlańska
Potrzebujesz wsparcia prawnego? Skontaktuj się ze mną: