Sprawdź, czy możesz ponosić odpowiedzialność karną za ucieczkę z majątkiem i działanie na szkodę wierzycieli

Kryzys finansowy i utrata płynności są częstym powodem do podejmowania przestępczych działań, by w jak najszerszym zakresie „ochronić” swój majątek. Czasami jednak przyczyna takich zachowań jest prozaiczna – chęć odegrania się się na konkretnej osobie, konkurencyjnej spółce, która jest wierzycielem w ten sposób, że sprawca „ucieka” z majątkiem własnej spółki tylko po to, by inna osoba lub spółka jako wierzyciel nie otrzymała zapłaty za dany kontrakt, za już wykonane prace. Niezależnie od motywacji przestępne działania zmierzające do ucieczki z majątkiem i działanie na szkodę wierzycieli stanowi przestępstwo gospodarcze i to jedno z najczęściej popełnianych.

Wszystkie kwestie związane z odpowiedzialnością karną za ucieczkę z majątkiem i działaniem na szkodę wierzycieli planowałam opublikować w jednym wpisie. Ale gdy przekroczyłam 4 strony, to stwierdziłam, że taka dawka wiedzy naraz może być mało czytelna, dlatego podzieliłam na części to, co chcę Ci przekazać. Dziś odpowiem na pytanie, kto może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej za to przestępstwo. Nie jest to oczywiste, bo nie każdemu w tej sprawie da się postawić zarzuty. Zanim jednak przejdę do odpowiedzi na to pytanie, najpierw krótko wytłumaczę, jakie działania rozumiane są pod pojęciem „ucieczki z majątkiem” – a szczegóły na ten temat opublikuję w kolejnym wpisie. Stay tuned!

Czym jest ucieczka z majątkiem?

Zgodnie z art. 300 § 1 Kodeksu karnego popełnia przestępstwo ten, kto w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że:

• usuwa,
• ukrywa,
• zbywa,
• darowuje,
• niszczy,
• rzeczywiście lub pozornie obciąża,
• uszkadza składniki swojego majątku.

Brzmi skomplikowanie? Spróbuję te „czynności” rozebrać na czynniki pierwsze w następnym wpisie. Dziś zacznę od odczarowania słowa „kto”, czyli „rozbiorę” sprawcę tego przestępstwa. 😉

Kto może być sprawcą przestępstwa działania na szkodę wierzycieli?

Skoro to przestępstwo dotyczy działania na szkodę wierzycieli, to oznacza to, że trzeba mieć co najmniej jednego wierzyciela. A kto ma wierzyciela? Dłużnik, rzecz jasna. Źródło, podstawa czy istota tego długu jest bez znaczenia – bez znaczenia jest to, z jakiego tytułu jesteśmy dłużni komuś pieniądze. Zazwyczaj dług będzie wynikał z umowy (pisemnej bądź ustnej).

W obrocie gospodarczym takim „zwykłym” dłużnikiem (osobą fizyczną) jest osoba prowadząca działalność gospodarczą – innymi słowy – przedsiębiorca, czyli osoba, która prowadzi firmę (potoczna nazwa).

Sprawa się trochę komplikuje, jeśli chodzi o osoby prawne, czyli np. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Wiadomo, że spółki nie ponoszą odpowiedzialności karnej za przestępstwa, bo przecież spółka nie pójdzie do więzienia. Ale osoby, które nią kierują, już mogą. 

Zgodnie z treścią art. 300 § 1 Kodeksu karnego to dłużnik ponosi odpowiedzialność karną, a wiadomo, że członek zarządu lub menedżer w spółce nie jest w tym wypadku dłużnikiem, ponieważ to spółka jest stroną umowy. Taką sytuację przewidział ustawodawca i na mocy innego przepisu – art. 308 Kodeksu karnego – za przestępstwo działania na szkodę wierzycieli jak dłużnik ponosi odpowiedzialność karną także osoba, która:

• na podstawie przepisu prawnego,
• decyzji właściwego organu,
• umowy,
• faktycznego wykonywania

– zajmuje się sprawami majątkowymi innej osoby prawnej, fizycznej, grupy osób lub podmiotu niemającego osobowości prawnej.

W świetle tego przepisu odpowiedzialność karną za ucieczkę z majątkiem spółki może ponieść zatem m.in.:

• członek zarządu,
• menedżer,
• prokurent,
• pełnomocnik,
• pracownik

– o ile zajmuje się sprawami majątkowymi spółki.

Kto nie odpowiada za działanie na szkodę wierzycieli?

Kto NIE może ponieść odpowiedzialności karnej za działanie na szkodę wierzycieli

• wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
• akcjonariusz w spółce akcyjnej.

Dlaczego? Dlatego że wykonywanie prawa głosu i innych praw z udziału spółki z ograniczoną odpowiedzialnością albo akcji spółki akcyjnej nie jest przejawem zajmowania się sprawami majątkowymi takiej spółki.

---

adwokat Joanna Machlańska

Potrzebujesz wsparcia prawnego? Skontaktuj się ze mną: 

kancelaria@adwokatmachlanska.pl 

www.adwokatmachlanska.pl