przestępstwa gospodarcze

Na czym polega korupcja gospodarcza?

Z poprzedniego wpisu (mam nadzieję) dowiedziałeś się, kto może ponosić odpowiedzialność karną za korupcję gospodarczą (korupcję menedżerską) – [PRZEJDŹ DO WPISU]. Dziś opowiem o tym na czym polega korupcja w sektorze prywatnym, czyli odpowiem na pytanie – jakie czynności świadczą o tym, że mamy do czynienia z korupcją gospodarczą (korupcją menedżerską)? Pozwól, że najpierw wymienię te czynności, a następnie rozłożę je na czynniki pierwsze.

W świetle treści art. 296a § 1-2 Kodeksu karnego przestępstwo stanowi:

  • żądanie lub przyjęcie korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy,
  • udzielenie albo obiecywanie udzielenia korzyści majątkowej lub osobistej,
  • w zamian za:
  • nadużycie udzielonych uprawnień lub niedopełnienie ciążącego obowiązku 
  • mogących wyrządzić jednostce szkodę majątkową albo 
  • stanowiących czyn nieuczciwej konkurencji lub 
  • niedopuszczalną czynność preferencyjną na rzecz nabywcy lub odbiorcy towaru, usługi lub świadczenia.

Brzmi skomplikowanie? Trochę tak 😉 Rzućmy okiem na wymienione czynności po kolei.

Żądanie korzyści majątkowej lub osobistej albo żądanie obietnicy takiej korzyści w sektorze prywatnym (korupcja gospodarcza)

Żądanie, by ktoś wręczył łapówkę, to stanowcze domaganie się łapówki. W związku z tym za żądanie korzyści majątkowej lub osobistej w ramach korupcji w sektorze prywatnym NIE może być mowy, gdy ktoś jedynie poprzez aluzję daje do zrozumienia, że oczekuje, by wręczono mu łapówkę.

Przyjęcie korzyści majątkowej lub osobistej albo przyjęcie obietnicy takiej korzyści w sektorze prywatnym (korupcja gospodarcza)

Przyjęcie korzyści najczęściej będzie oznaczać fizyczny odbiór takiej korzyści, np. poprzez przyjęcie:

  • koperty z pieniędzmi,
  • przelewu na rachunek bankowy.

Przyjęcie korzyści majątkowej może polegać także na zaniechaniu odesłania niechcianej korzyści, np. na niezwracaniu pieniędzy. Natomiast za przyjęcie korzyści majątkowej NIE powinna być uznana sytuacja, w której osoba, która taką korzyść dostała, od razu odmawia jej przyjęcia lub od razu ją zwraca lub – w razie niemożności zwrotu korzyści – niezwłocznie informuje o tym organy ścigania.

Udzielenie albo obiecywanie udzielenia korzyści majątkowej lub osobistej w sektorze prywatnym (korupcja gospodarcza)

Za przestępstwo łapówkarstwa w sektorze prywatnym może odpowiadać także osoba, która udziela albo obiecuje udzielić innej osobie łapówkę – innymi słowy – która wręcza łapówkę. Dla uznanie, że doszło do wręczenia łapówki nie ma znaczenia, czy inicjatywa korupcyjna wyszła od osoby wręczającej czy otrzymującej łapówkę.

„W zamian za nadużycie udzielonych uprawnień lub niedopełnienie ciążącego obowiązku”

Jeśli chodzi o tę przesłankę przestępstwa korupcji w sektorze prywatnym, to nie ulega wątpliwości, że źródłem uprawnień i obowiązków, które sprawca może nadużyć lub nie dopełnić, mogą być:

  • ustawa,
  • regulamin,
  • decyzja administracyjna,
  • umowa cywilno-prawna.

Oznacza to, że zakres obowiązków i uprawnień konkretnej osoby w danej firmie powinien być sformalizowany.

Dalsze kwestie są już jednak sporne. W szczególności jeśli chodzi o procesy karne w sprawach o korupcję gospodarczą, to nie jest jednoznaczne, czy czy zachowania, które mieszczą się w zakresie uprawnień i obowiązków danej osoby, ale pozbawione majątkowego sensu, stanowią przestępstwo czy też nie. Chodzi o to, czy nieracjonalna z punktu widzenia gospodarczego sensu decyzja menedżera lub pracownika może być potraktowana jako przestępstwo, jeśli nie przekroczył on jednocześnie uprawnień. Kwestia ta budzi wątpliwości, ponieważ przepis art. 296a § 1-2 Kodeksu karnego nie został jednoznacznie napisany.

Kolejny problem na gruncie tego przepisu to kwestia tego, czy wzięcie lub wręczenie łapówki w ramach sektora prywatnego to przestępstwo, jeśli takie zachowanie nie było sprzeczne z interesem gospodarczym firmy. Można sobie wyobrazić sytuacje, w których korupcja gospodarcza w rzeczywistości jedynie przysparza korzyść konkretnej spółce.

„Mogące wyrządzić jednostce szkodę majątkowej”

Tak sformułowane określenie w treści przepisu art. 296 § 1a Kodeksu karnego oznacza, że zachowania mogące wyrządzić szkodę niemajątkową nie mogą stanowić przestępstwa korupcji gospodarczej. Szkoda niemajątkowa to uszczerbek w dobrach osobistych danej firmy, np. w sferze renomy, reklamowej podmiotu gospodarczego.

Szkoda majątkowa oznacza zaś, że konkretny uszczerbek da się wyrazić w określonej sumie pieniężnej.

„Stanowiące czyn nieuczciwej konkurencji”

Przyjmuje się, że to sformułowanie najczęściej rozumie się w ten sam sposób, w jaki zostało ono zdefiniowane w art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, tj.:

Art. 3.

1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.

2. Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności: wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu sprzedaży lawinowej, prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym oraz nieuzasadnione wydłużanie terminów zapłaty za dostarczane towary lub wykonane usługi.

„Stanowiące niedopuszczalną czynność preferencyjną na rzecz nabywcy lub odbiorcy towaru, usługi lub świadczenia”

W tym wypadku żadna z ustaw nie przewiduje definicji tego pojęcia. Za taką niedopuszczalną czynność uznaje się czynność, która jest pozbawiona dostatecznego gospodarczego uzasadnienia, a która prowadzi do uprzywilejowania nabywcy lub odbiorcy towaru, usługi lub świadczenia. Takie uprzywilejowanie powinno mieć charakter bezprawny lub nieuczciwy.

Związek między przyjęciem korzyści majątkowej lub osobistej albo ich obietnicy a określonym zachowaniem sprawcy

Co prawda wymóg, by taki związek istniał nie został wymieniony w treści art. 296a § 1-2 Kodeksu karnego, to wynika on jednak z istoty tego przestępstwa. Jeśli taki związek nie istnieje, to nie mamy do czynienia z dokonaniem korupcji w sektorze prywatnym (łapownictwem na stanowisku kierowniczym).


adw. dr Joanna Machlańska

Potrzebujesz wsparcia prawnego? Skontaktuj się ze mną:

kancelaria@adwokatmachlanska.pl 

www.adwokatmachlanska.pl


Niniejszy blog zawiera jedynie treści o charakterze ogólnym. Wpisy umieszczone na tym blogu nie stanowią porady prawnej, opinii prawnej lub wiążącej wykładni prawa i nie mogą być podstawą do podejmowania decyzji w konkretnych sytuacjach. Joanna Machlańska prowadząca działalność gospodarczą pod firmą Kancelaria Adwokacka adwokat Joanna Machlańska z siedzibą w Krakowie nie odpowiada za treść niniejszego bloga w zakresie, w jakim inne osoby mogłyby doznać jakiejkolwiek szkody w związku z podjęciem jakichkolwiek działań lub zaniechaniem podjęcia jakichkolwiek działań. Wpisy umieszczone na blogu zostały oparte o przepisy obowiązujące w chwili opublikowania wpisów. Jeśli czytasz je później, to miej na uwadze, że wpisy te mogą być już nieaktualne.


Photo by 金 运 on Unsplash