Kto może ponieść odpowiedzialność karną za korupcję gospodarczą?

Korupcja kojarzy się przede wszystkim z wręczaniem łapówki urzędnikowi, dyrektorowi czy lekarzowi za „załatwienie” lub „przyspieszenie” jakiejś sprawy. W rzeczywistości krąg osób, które mogą ponosić odpowiedzialność karną za korupcję, jest bardzo szeroki. Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą, kierujesz jednostką wykonującą działalność gospodarczą albo chociaż pracujesz w takiej jednostce, to możesz być pociągnięty do odpowiedzialności karnej za tzw. korupcję gospodarczą (korupcję menedżerską) – przestępstwo z art. 296a § 1 Kodeksu karnego. W tym wpisie wskażę osoby, które mogą odpowiadać za łapownictwo w obrocie gospodarczym.

Kto może ponieść odpowiedzialność karną za korupcję gospodarczą (korupcję menedżerską)?

Nazwa przestępstwa określonego w art. 296a § 1 k.k. (korupcja menedżerska) jest myląca, bo sugeruje, że tylko menedżerowie (a zatem osoby na stanowiskach kierowniczych, zarządzających) mogą odpowiadać za to przestępstwo. W rzeczywistości krąg osób, które mogą odpowiadać za to przestępstwo jest szerszy, dlatego przestępstwo to będę określać w tym wpisie jako „korupcję gospodarczą”.

Zgodnie z treścią art. 296a § 1 Kodeksu karnego za wzięcie lub żądanie łapówki albo udzielenie korzyści majątkowej lub osobistej w obrocie gospodarczym może odpowiadać:

1. osoba pełniąca funkcję kierowniczą w jednostce organizacyjnej wykonującej działalność gospodarczą,
2. osoba pozostająca z jednostką organizacyjną wykonującą działalność gospodarczą w stosunku pracy, umowy zlecenia lub umowy o dzieło.

Pełnienie funkcji kierowniczych jako wymóg pociągnięcia do odpowiedzialności karnej za korupcję gospodarczą (korupcję menedżerską)

Za osobę, która pełni funkcję kierowniczą, uważa się taką osobę, która w zakresie swoich obowiązków ma kompetencje do podejmowania decyzji w danej jednostce. Pełnienie tej funkcji może wynikać m.in. ze stosunku korporacyjnego (członek zarządu w spółce), jak również z umowy o pracę, umowy zlecenia. Może być także wynikiem faktycznego wykonywania czynności o charakterze kierowniczym, jednak w tym wypadku konieczne jest, by istniał w strukturze organizacyjnej zestaw uprawnień i obowiązków, które zostały powierzone danej osobie. Kwestia ta jest jednak sporna w nauce prawa karnego.

Pozostawanie z jednostką organizacyjną wykonującą działalność gospodarczą w stosunku pracy, umowy zlecenia lub umowy o dzieło jako wymóg pociągnięcia do odpowiedzialności karnej za korupcję gospodarczą (korupcję menedżerską)

Jednostką organizacyjną w rozumieniu tego przepisu to wszelkiego rodzaju struktury organizacyjne, w których prowadzi się działalność gospodarczą. Przykładami takich jednostek są:

• spółki osobowe i kapitałowe, np. spółka jawna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
• fundacje,
• stowarzyszenia,
• spółka cywilna,
• przedsiębiorca.

Istotne w tym zakresie jest, by taka jednostka posiadała zorganizowaną strukturę organizacyjną, w której zostały opracowane zasady reprezentacji i prowadzenia spraw.

W tym zakresie spornym jest, czy osoba pracująca w jednostce prowadzącej działalność non profit może zostać pociągnięta do odpowiedzialność karną za korupcję na mocy przepisu art. 296a § 1 Kodeksu karnego, tj. czy za jednostkę organizacyjną wykonującą działalność gospodarczą w rozumieniu tego przepisu może być uznana jednostka, której działalność nie jest ukierunkowana na osiągnięcie zysku.

Prawnicy nie byliby sobą, gdyby nie roztrząsali jeszcze innego zagadnienia – czy tylko osoba, która jest zatrudniona na umowie o pracę, umowie zlecenia lub umowie o dzieło, może ponieść odpowiedzialność karną za korupcję gospodarczą czy także osoba, która jest zatrudniona na podstawie innej umowy?

W związku z tym, że w treści przepisu art. 296a § 1 Kodeksu karnego posłużono się tylko 3 nazwami umów, uznaje się, że tylko osoby zatrudnione na ich podstawie (umowa o pracę, umowa zlecenia, umowa o dzieło) mogą być pociągnięte do odpowiedzialności karnej za korupcję gospodarczą. Osoby, które z jednostką wykonującą działalność gospodarczą, wiąże umowa innego rodzaju NIE powinny ponosić odpowiedzialności karnej za to przestępstwo. Mowa tutaj o takich umowach jak np.:

• umowa o świadczenie usług,
• umowa agencyjna,
• umowa komisu,
• umowa o roboty budowlane,
• umowa spedycji.

W następnym wpisie wyjaśnię, jakie czynności mogą być uznane za korupcję gospodarczą. Stay tuned!

---

adw. dr Joanna Machlańska

Potrzebujesz wsparcia prawnego? Skontaktuj się ze mną:

kancelaria@adwokatmachlanska.pl 

www.adwokatmachlanska.pl

---

Niniejszy blog zawiera jedynie treści o charakterze ogólnym. Wpisy umieszczone na tym blogu nie stanowią porady prawnej, opinii prawnej lub wiążącej wykładni prawa i nie mogą być podstawą do podejmowania decyzji w konkretnych sytuacjach. Joanna Machlańska prowadząca działalność gospodarczą pod firmą Kancelaria Adwokacka adwokat Joanna Machlańska z siedzibą w Krakowie nie odpowiada za treść niniejszego bloga w zakresie, w jakim inne osoby mogłyby doznać jakiejkolwiek szkody w związku z podjęciem jakichkolwiek działań lub zaniechaniem podjęcia jakichkolwiek działań. Wpisy umieszczone na blogu zostały oparte o przepisy obowiązujące w chwili opublikowania wpisów. Jeśli czytasz je później, to miej na uwadze, że wpisy te mogą być już nieaktualne.

---

Photo by krakenimages on Unsplash