Kto może ponieść odpowiedzialność karną za korupcję gospodarczą?
Korupcja kojarzy się przede wszystkim z wręczaniem łapówki urzędnikowi, dyrektorowi czy lekarzowi za „załatwienie” lub „przyspieszenie” jakiejś sprawy. W rzeczywistości krąg osób, które mogą ponosić odpowiedzialność karną za korupcję, jest bardzo szeroki. Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą, kierujesz jednostką wykonującą działalność gospodarczą albo chociaż pracujesz w takiej jednostce, to możesz być pociągnięty do odpowiedzialności karnej za tzw. korupcję gospodarczą (korupcję menedżerską) – przestępstwo z art. 296a § 1 Kodeksu karnego. W tym wpisie wskażę osoby, które mogą odpowiadać za łapownictwo w obrocie gospodarczym.
Kto może ponieść odpowiedzialność karną za korupcję gospodarczą (korupcję menedżerską)?
Nazwa przestępstwa określonego w art. 296a § 1 k.k. (korupcja menedżerska) jest myląca, bo sugeruje, że tylko menedżerowie (a zatem osoby na stanowiskach kierowniczych, zarządzających) mogą odpowiadać za to przestępstwo. W rzeczywistości krąg osób, które mogą odpowiadać za to przestępstwo jest szerszy, dlatego przestępstwo to będę określać w tym wpisie jako „korupcję gospodarczą”.
Zgodnie z treścią art. 296a § 1 Kodeksu karnego za wzięcie lub żądanie łapówki albo udzielenie korzyści majątkowej lub osobistej w obrocie gospodarczym może odpowiadać:
- osoba pełniąca funkcję kierowniczą w jednostce organizacyjnej wykonującej działalność gospodarczą,
- osoba pozostająca z jednostką organizacyjną wykonującą działalność gospodarczą w stosunku pracy, umowy zlecenia lub umowy o dzieło.
Pełnienie funkcji kierowniczych jako wymóg pociągnięcia do odpowiedzialności karnej za korupcję gospodarczą (korupcję menedżerską)
Za osobę, która pełni funkcję kierowniczą, uważa się taką osobę, która w zakresie swoich obowiązków ma kompetencje do podejmowania decyzji w danej jednostce. Pełnienie tej funkcji może wynikać m.in. ze stosunku korporacyjnego (członek zarządu w spółce), jak również z umowy o pracę, umowy zlecenia. Może być także wynikiem faktycznego wykonywania czynności o charakterze kierowniczym, jednak w tym wypadku konieczne jest, by istniał w strukturze organizacyjnej zestaw uprawnień i obowiązków, które zostały powierzone danej osobie. Kwestia ta jest jednak sporna w nauce prawa karnego.
Pozostawanie z jednostką organizacyjną wykonującą działalność gospodarczą w stosunku pracy, umowy zlecenia lub umowy o dzieło jako wymóg pociągnięcia do odpowiedzialności karnej za korupcję gospodarczą (korupcję menedżerską)
Jednostką organizacyjną w rozumieniu tego przepisu to wszelkiego rodzaju struktury organizacyjne, w których prowadzi się działalność gospodarczą. Przykładami takich jednostek są:
- spółki osobowe i kapitałowe, np. spółka jawna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
- fundacje,
- stowarzyszenia,
- spółka cywilna,
- przedsiębiorca.
Istotne w tym zakresie jest, by taka jednostka posiadała zorganizowaną strukturę organizacyjną, w której zostały opracowane zasady reprezentacji i prowadzenia spraw.
W tym zakresie spornym jest, czy osoba pracująca w jednostce prowadzącej działalność non profit może zostać pociągnięta do odpowiedzialność karną za korupcję na mocy przepisu art. 296a § 1 Kodeksu karnego, tj. czy za jednostkę organizacyjną wykonującą działalność gospodarczą w rozumieniu tego przepisu może być uznana jednostka, której działalność nie jest ukierunkowana na osiągnięcie zysku.
Prawnicy nie byliby sobą, gdyby nie roztrząsali jeszcze innego zagadnienia – czy tylko osoba, która jest zatrudniona na umowie o pracę, umowie zlecenia lub umowie o dzieło, może ponieść odpowiedzialność karną za korupcję gospodarczą czy także osoba, która jest zatrudniona na podstawie innej umowy?
W związku z tym, że w treści przepisu art. 296a § 1 Kodeksu karnego posłużono się tylko 3 nazwami umów, uznaje się, że tylko osoby zatrudnione na ich podstawie (umowa o pracę, umowa zlecenia, umowa o dzieło) mogą być pociągnięte do odpowiedzialności karnej za korupcję gospodarczą. Osoby, które z jednostką wykonującą działalność gospodarczą, wiąże umowa innego rodzaju NIE powinny ponosić odpowiedzialności karnej za to przestępstwo. Mowa tutaj o takich umowach jak np.:
- umowa o świadczenie usług,
- umowa agencyjna,
- umowa komisu,
- umowa o roboty budowlane,
- umowa spedycji.
W następnym wpisie wyjaśnię, jakie czynności mogą być uznane za korupcję gospodarczą. Stay tuned!
adw. dr Joanna Machlańska
Potrzebujesz wsparcia prawnego? Skontaktuj się ze mną:
kancelaria@adwokatmachlanska.pl
Niniejszy blog zawiera jedynie treści o charakterze ogólnym. Wpisy umieszczone na tym blogu nie stanowią porady prawnej, opinii prawnej lub wiążącej wykładni prawa i nie mogą być podstawą do podejmowania decyzji w konkretnych sytuacjach. Joanna Machlańska prowadząca działalność gospodarczą pod firmą Kancelaria Adwokacka adwokat Joanna Machlańska z siedzibą w Krakowie nie odpowiada za treść niniejszego bloga w zakresie, w jakim inne osoby mogłyby doznać jakiejkolwiek szkody w związku z podjęciem jakichkolwiek działań lub zaniechaniem podjęcia jakichkolwiek działań. Wpisy umieszczone na blogu zostały oparte o przepisy obowiązujące w chwili opublikowania wpisów. Jeśli czytasz je później, to miej na uwadze, że wpisy te mogą być już nieaktualne.
Photo by krakenimages on Unsplash
Może Ci się spodobać
Czy podanie numeru konta bankowego innej osobie jest bezpieczne?
Kto może być sprawcą przestępstwa działania na szkodę spółki?
